Yurt Dışında Çevirmenlerin Çalışma Koşulları

Yurt dışında çevirmenlerin çalışma koşulları ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. Çevirmenlerin haklarını savunan ve çalışma koşullarını belirleyen uluslararası örgütler bulunmaktadır.

Uluslararası Çevirmenler Federasyonu (FIT), Çevirmenlik Bildirgesi’nde çalışma koşullarını uygun hale getirmek ve çeviri kalitesini yükseltmek amacıyla çevirmenlerin sözleşmelerinde mutlaka belirtilmesi gereken maddeleri şöyle sıralamaktadır:

  1. Çevirmene çevirisini yapabilmesi için makul bir süre tanınmalıdır;
  2. Çevrilecek metnin anlaşılması ve çevirinin yazılması için gerekli belgeler ve bilgiler, olanaklar ölçüsünde, çevirmene sağlanmalıdır;
  3. Genel kural olarak, çeviri özgün metinden yapılmalıdır, bir çeviriden çeviri yapılması başka çözüm bulunamayan zorunlu durumlarla sınırlandırılmalıdır;
  4. Çevirmen, mümkün olduğu oranda, çeviriyi ana diline doğru ya da ana dili gibi bildiği bir dile yapmalıdır.

Uluslararası Konferans Çevirmenleri Derneği (AIIC), çevirmenlerin çalışma saatlerinin 2,5.3 saatlik iki oturumdan fazla olmaması gerektiği şartını koymuştur. Toplantı 6 saati aştığında yeni bir tercüman görev alır. Konferans çevirmenleri kabine direkt sesi gelmeyen konuşmaları, anlaşmada yer almayan metin veya ses kayıtlarını çevirmeye ve tek başına çalışmaya zorlanamazlar. Aynı toplantıda görev alan çevirmenlerin ücretleri aynı olmalıdır. Öğle yemeği arası en az 1 saattir. İstisnai durumlar dışında toplantı sahibi toplantıyı iptal ederse çevirmen tazminat talep edebilir. AIIC, iki standart sözleşme hazırlamıştır. Üye olan çevirmenler internet sitesinde mevcut olan ‘Ana Sözleşme’ ve ‘Bireysel Sözleşme’ye ulaşabilir.

Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler çevirmenlere en iyi çalışma koşullarını ve ücreti sunan kuruluşlar olarak bilinir. Avrupa Birliği’nde AD5 ve üzeri seviyelerde işe alınan çevirmenler aylık ortalama 4350€ maaş alır ve seyahat masrafları karşılanır. İhtiyaç durumunda göreve çağrılan çevirmenler seyahati minimum fiyatla faturalandırır ve sonradan AB tarafından ödemesi yapılır. Basına açık olmayan toplantılarda gizlilik sözleşmesine bağlı kalmalıdırlar. Konferans sonunda notlarını teslim etmeleri gerekebilir. Simultane çevirmenlerin çalışma koşulları konusunda hassas davranan AB sabit ve taşınabilir kabinler için ISO standartlarını (ISO 2603, ISO 4043. uygulamaktadır. Bu kabinler uygun görüş açısına ve yeterli ışığa sahip olmalı, içinde havalandırma ve ses yalıtımı bulunmalıdır.

BM’de çalışmak isteyen çevirmenler ilk altı ay BM Genel Merkezi’nde eğitim alırlar. Başarıyla tamamlayanlar BM Ofislerinde göreve başlar. İngilizce çevirmenlerin sınavda biri Fransızca olmak üzere en az iki dile mükemmel çeviri yaptıklarını kanıtlamaları beklenir. Arapça, Fransızca, Rusça ve İspanyolca dillerine çeviri yapan çevirmenlerin en az iki dile daha çeviri yaptıkları belirtilmektedir.

İngiltere’de çevirmenlerin çoğu evden çalışır. Bir çevirmen günlük 2000 ile 3000 kelime arasında çeviri yapmaktadır. Serbest çevirmenlerin ücretleri genellikle kelime sayısı üzerinden hesaplanır. Kurum içi çalışan çevirmenlerin mesai saati 9.00 – 17.00 arasındadır. Sözlü çevirmenlerin saatlik ücreti 30-40 € arasında değişmektedir. Maliyetinin düşük olması nedeniyle Avrupa’da son dönemlerde telefonda çeviri tercih edilmektedir. Nüfusu göçmenlerden oluşan Avustralya, toplum çevirmenliği ve eğitim çalışmalarına büyük önem vermektedir. Çevirmenler, tek yetkili akreditasyon kurumu olan Avustralya Tercümanlar ve Mütercimler Ulusal Akreditasyon Kurumu’ndan (NAATI) sertifika almalıdır. 2000’den fazla sözlü ve yazılı çevirmenin çalıştığı Avustralya Göçmenlik ve Vatandaşlık Bakanlığı 100’den fazla dil ve lehçede çeviri hizmeti vermektedir.

Amerika Birleşik Devletleri’nde 1970’li yılların sonuna kadar dil bilen herkes mahkemede çevirmen olarak çalışabiliyordu. 1978’de yürürlüğe giren “The Federal Court Interpreter’s Act” ile çevirmenleri yazılı ve sözlü bölümleri olan bir sınavla değerlendirip bilinçli çevirmenler yetiştirilmesi amaçlanmıştır. Akreditasyon sistemiyle öncelikle İngilizce-İspanyolca dil çiftinde geçerli olan bu uygulama sonraki yıllarda farklı dil çiftleri için de geçerlilik kazanmıştır. ABD’de medikal çeviri alanında uzmanlaşacak çevirmenler; tıbbi etik, klinik prosedürleri ve tıbbi terim bilgisi konularında soruların yer aldığı sözlü ve yazılı aşamalardan oluşan bir sınava girerler. Başarılı olan çevirmenlere sertifika verilmektedir. Massachusetts’te kabul edilen Acil Servis Çevirisi Kanunu gereğince eyaletteki tüm hastaneler 7/24 çevirmen bulundurmaktadır ve hastalara ücretsiz hizmet sağlanmaktadır. 1988 yılında kurulan National Council on Interpretation in Healthcare (Sağlık Hizmetleri için Ulusal Çeviri Konseyi), tıp çevirmenlerine hasta ve doktor arasındaki iletişim sürecinde görünürlük sınırlarından, hastalardan gelecek hediyeleri kabul ederken etik yaklaşımın nasıl olması gerektiğine kadar birçok alanda eğitim ve sertifika vermektedir. Eyaletlerin sınav sistemi ve yasal düzenlemeleri arasında farklılıklar bulunmaktadır. Belli bir uzmanlık alanında eğitim ve sertifika alarak çevirmen olunabilmektedir. Bazı programlarda deneyimli çevirmenlerle aday çevirmenler bir arada çalışır. Adaylar hastane ve mahkemelerde pratik yaparak eğitim alırlar.

ABD Çalışma Bakanlığının Mayıs 2012 verilerine göre çevirmenler yıllık ortalama 45.430$ kazanmaktadır. İngilizce dışında bir dile ana dil seviyesinde çeviri yapabilenler yeterliliklerini kanıtladıkları takdirde çevirmen olarak çalışabilir. Çevirmenlerin en az üniversite diplomasına sahip olmaları gerekmektedir.  Bazı eyaletlerde yeminli çevirmenler noter olabilir.

Avrupa’da edebiyat çevirmenlerinin çalışma koşullarıyla ilgili çalışmalar yapılmaktadır. 2007’de yapılan bir ankette Avrupa’daki edebiyat çevirmenlerinin düşük ücret aldıkları ve pazar içindeki şartların adil olmaması nedeniyle çoğunun kitap çevirisi yaparak geçimini sağlayamadığı belirtilmiştir. Sözleşmeler yayınevleri ve çevirmenler arasında imzalanır ve sözleşmelerde tazminat, minimum baskı adedi gibi şartlar yer alır. Yalnızca Almanya’da 2003 yılından beri edebiyat çevirmenlerini temsil eden bir kurum bulunmaktadır. Edebiyat Çevirmenleri Birliği Avrupa Konseyi (CEATL)’ın yaptığı araştırmada sadece 11 ülkenin yayınevleriyle imzalanacak standart bir anlaşmasının olduğu görülmüştür.  Ücretler değişiklik göstermekle beraber genellikle boşluklu 1800 karakter üzerinden verilir. Hollanda, Norveç, İspanya ve İngiltere’de kaynak dildeki kelime sayısına göre belirlenir. Ödeme 8 ülkede çeviri yayınevine teslim edildiğinde yapılırken, 4 ülkede son ödeme kitap basıldığında yapılır. Litvanya’da ise kitap basılana kadar çevirmene ödeme yapılmaz. Çoğunlukla 10.000 kopyadan fazla basımı yapılan kitaplarda telif hakkı ücreti elde edilir. Hırvatistan ve Slovenya’da çevirmenler sanatçı kapsamında değerlendirilmekte ve diğer sanatçılar gibi sağlık masrafları Kültür Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır. Yunanistan ve İspanya’da ise çevirmenler sağlık sigortalarını kendileri karşılar. Çeviri dünyada en hızlı gelişen sektörlerden biridir. Uluslararası örgütler, dernekler ve çevirmenler çalışma koşullarını daha iyi hale getirmek için çalışmakta ve çalışma koşullarında olumlu değişimler beklenmektedir.

Aybüke Yılmaz

Yazar

İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Mütercim Tercümanlık Bölümünde çeviri eğitimine devam etmektedir. Yeni Yüzyıl Üniversitesi Çeviri Topluluğu’nda kurucu başkanlık ve Türkiye Çeviri Öğrencileri Birliği (TÜÇEB) bünyesinde İstanbul Bölgesi temsilciliği yapmıştır.

© ÇeviriBlog adına Senem Kobya. Telif hakkı sahibinin izini olmadan yayınlanamaz, çoğaltılamaz ve basılamaz.

Pin It on Pinterest

Share This